4A, 4B, 4C Sigorta Nedir?

Türkiye'de sosyal güvenlik sistemi, çalışanların ve ailelerinin sosyal ve ekonomik geleceklerini güvence altına alan temel bir yapıdır. Bu sistemin merkezinde, bireylerin çalışma hayatları boyunca dahil oldukları sigortalılık statüleri yer alır. Çalışma şekline göre belirlenen ve genellikle 4A, 4B ve 4C olarak adlandırılan bu sigorta türleri kişilerin sağlık hizmetlerinden emeklilik haklarına kadar birçok sosyal güvenceye erişimini sağlar.
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile tek bir çatı altında toplanan bu sigorta çeşitleri eski sistemdeki SSK, BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı kurumlarının günümüzdeki karşılığıdır.

Sosyal Güvenlik Sigortası Türleri Nelerdir?

Türkiye'deki sosyal güvenlik sistemi, sigortalıları çalışma statülerine göre temel olarak üç ana kategoride sınıflandırır. Bu sınıflandırma, sigortalının primlerinin nasıl ödendiğini, hangi şartlarda emekli olacağını ve yararlanacağı bazı sosyal hakların detaylarını belirler.
Geçmişte Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK), BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı olarak bilinen üç farklı kurumun birleşmesiyle oluşan Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), bu farklı statüleri 5510 Sayılı Kanun'un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri uyarınca tanımlamıştır. Bu nedenle bu sigorta türleri halk arasında 4A, 4B ve 4C olarak bilinmektedir.
Her ne kadar tüm sigortalılar Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamında sağlık hizmetlerinden eşit şekilde yararlansa da sigorta türleri farkları özellikle prim ödeme yükümlülüğü ve emeklilik koşullarında ortaya çıkar. Örneğin bir 4A sigortalı için sigorta primi işveren ve çalışan arasında paylaşılırken, bir 4B sigortalı primini kendisi ödemekle yükümlüdür. 4C sigortalı bir kamu görevlisinin primleri ise kurumu tarafından maaşından kesilerek ödenir.
Bu yapı, çalışma hayatının farklı dinamiklerine göre tasarlanmış bir sosyal güvence ağı oluşturur. Bu temel ayrımı anlamak, bireylerin kendi sosyal güvenlik haklarını ve yükümlülüklerini daha iyi takip etmelerine yardımcı olacaktır.

4A, 4B, 4C Sigorta Arasındaki Temel Farklar Nelerdir?
4A, 4B ve 4C sigortalılık statüleri arasındaki temel farklar, sigortalının çalışma ilişkisine, prim ödeme şekline ve bağlı olduğu eski kurumsal yapıya dayanır. Özellikle 4A ve 4B farkı sıkça merak edilmektedir.

Temel farklar şu şekildedir:
• Çalışma statüsü: 4A hizmet akdi ile çalışanları, 4B kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanları, 4C ise kamu idarelerinde çalışan devlet memurlarını kapsar.
• Prim ödemesi: 4A sigorta kapsamında prim işveren ve çalışan arasında paylaşılır. 4B'de sigortalı primin tamamını kendisi öder. 4C'de ise primler ilgili kamu kurumu tarafından maaştan kesilir.
• Bağlı olduğu eski kurum: 4A sigorta eski SSK'yı, 4B sigorta eski BAĞ-KUR’u ve 4C sigorta eski T.C. Emekli Sandığı'nı temsil eder.
Bu farklar, emeklilik için gereken prim gün sayısı ve yaş gibi koşullarda da bazı farklılıklara yol açabilir.

4A Sigorta Nedir? Kimleri Kapsar?
4A sigortası bir hizmet akdine dayalı olarak bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan kişileri kapsayan sigortalılık statüsüdür. Eski SSK'nın günümüzdeki karşılığıdır. Türkiye'deki çalışan nüfusun en büyük kısmını oluşturan bu grup, özel sektörde veya kamu kurumlarında işçi veya 4A sözleşmeli personel olarak görev yapan milyonlarca kişiyi içerir. Bir kişinin 4A sigortalı sayılabilmesi için temel kriter, bir işverene bağımlı olarak ücret karşılığı çalışmasıdır.

4B Sigorta Nedir? Kimleri Kapsar?
4B sigortası kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan kişileri kapsayan sigortalılık statüsüdür. Eski BAĞ-KUR sisteminin devamı niteliğindedir. Yani BAĞ-KUR 4B mi sorusunun cevabı evettir. Esnaflar, sanatkârlar, serbest meslek mensupları, şirket ortakları ve çiftçiler 4B sigortalı olarak kabul edilir. 4B sözleşmeli personel ifadesi ise genellikle bir işverene bağlı olmadan, belirli projeler için sözleşme ile çalışan serbest meslek sahiplerini tanımlar. Bu statüdeki sigortalılar kendi primlerini öder.

4C Sigorta Nedir? Kimleri Kapsar?
4C sigortası kamu idarelerinde devlet memuru olarak veya belirli kamu görevlerinde çalışan kişileri kapsayan sigortalılık statüsüdür. Bu sigorta kolu, eski T.C. Emekli Sandığı'nın karşılığıdır. Devlet okullarındaki öğretmenler, bakanlıklarda çalışan memurlar, hakimler, savcılar, polis memurları ve askeri personel gibi kamu görevlileri 4C sigortalı olarak kabul edilir. Primleri, çalıştıkları kurum tarafından maaşlarından kesilerek SGK'ya ödenir.

Sosyal Güvenlik Sigortalarının Sağladığı Haklar ve Avantajlar
SSK türleri arasından birine dahil olmak; yani 4A, 4B veya 4C kapsamında sigortalı olmak, bireylere yaşamları boyunca çeşitli sosyal güvenceler ve haklar sunar. Bu haklar sigortalının ve bakmakla yükümlü olduğu aile bireylerinin sağlık, hastalık, yaşlılık ve vefat gibi temel risklere karşı korunmasını amaçlar. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sunulan temel haklar ve avantajlar şunlardır:

• Genel sağlık sigortası (GSS): Tüm sigortalılar ve bakmakla yükümlü oldukları kişiler (eş, çocuk, anne-baba), SGK ile anlaşmalı sağlık kurumlarında teşhis ve tedavi hizmetlerinden yararlanma hakkına sahiptir.
• Hastalık ve analık sigortası: Sigortalının hastalık veya gebelik gibi durumlarda geçici olarak çalışamaması halinde, raporlu olduğu günler için geçici iş göremezlik ödeneği almasını sağlar.
• İş kazası ve meslek hastalığı sigortası: İş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan tedavi masraflarını karşılar, sürekli veya geçici iş göremezlik durumunda gelir bağlar. Bu bağlamda, günlük yaşamdaki beklenmedik kazalara karşı ek bir güvence olarak da ferdi kaza sigortası seçeneği değerlendirilebilir.
• Maluliyet sigortası: Çalışma gücünü önemli ölçüde kaybeden sigortalılara maluliyet aylığı bağlanmasını sağlar. Ayrıca bu gibi senaryolarda ailenin mali olarak korunması için kapsamlı bir hayat sigortası yaptırılabilir.
• Yaşlılık sigortası (Emeklilik): Belirli bir yaş, prim ödeme gün sayısı ve hizmet süresi koşullarını tamamlayan sigortalılara ömür boyu emekli aylığı bağlanmasını sağlar.
• Ölüm sigortası: Sigortalının vefatı halinde, geride kalan hak sahiplerine (eş, çocuk, anne-baba) belirli koşullar altında ölüm aylığı bağlanır ve cenaze ödeneği verilir.

SGK tarafından sunulan bu temel güvenceler hayati öneme sahiptir. Ancak bireyler, bu güvenceleri özel sigorta ürünleri ile destekleyerek finansal geleceklerini daha da sağlamlaştırabilirler. Örneğin emeklilik döneminde daha yüksek bir yaşam standardı için bir bireysel emeklilik sistemiplanına dahil olmak, yaygın şekilde tercih edilmektedir.

E-Devlet Sigorta Sorgulama Nasıl Yapılır?
Tüm sigortalılar, kendi sigortalılık durumlarını ve prim gün sayılarını kolayca takip edebilirler. Bu sigorta sorgulama işlemi için en güvenilir ve pratik yol E-Devlet Kapısı'dır. T.C. kimlik numarası ve E-Devlet şifresi ile sisteme giriş yaptıktan sonra, arama çubuğuna "SGK Tescil ve Hizmet Dökümü" yazılarak ilgili hizmet seçilir.
Açılan SGK hizmet dökümü belgesinde, sigortalının işe ilk giriş tarihinden itibaren tüm sigortalılık geçmişi, prim ödenen gün sayısı ve çalışılan iş yerleri gibi detaylar listelenir. Bu sorgulamayı düzenli yapmak, primlerin doğru yatırılıp yatırılmadığını kontrol etmek açısından faydalıdır.